StripLiefhebbert

Stel: Je zit op een verjaardag met 20 mensen en op een gegeven moment gaat er een nieuwe strip de kring vrienden rond. Ieder kijkt hem even door, leest een stukje enz.
Na de verjaardag is er slechts 1 iemand die de strip ook gaat kopen.

Denk je nu als auteur/tekenaar zijnde: Potvoldriedubbeltjes, die 19 anderen zijn maar een stel schobbejakken dat ze zomaar wel mijn strip hebben gelezen, zonder hem gekocht te hebben? Of zou je eerder trots zijn dat het JOUW strip was die daar de rondte deed en waar over gepraat werd? En als klap op de vuurpijl heb je nog een extra verkoop gedaan ook!
Internet verschilt hiermee niet heel veel, al is de kring wel wat groter... Het is echter net als op de verjaardag, zoals marioboon ook al aangeeft, vooral "mond-op-mond" reclame wat er zich afspeelt. En op internet kan dat erg ver dragen, zelfs een stuk verder dan een goede recentie op bijvoorbeeld een stripwebsite. Deze laatste wordt namelijk bezocht enkel door mensen die al op zoek waren naar recenties of minimaal een interesse hebben in strips. Het bereik is hiermee vrij beperkt.
Als voorbeeld een torrentsite heeft een veel groter bereik qua aantallen mensen. Vaak wordt er gezocht op een bepaalde film en worden ook ineens de strips gevonden, waarvan het bestaan bij de zoekende persoon niet eens bekend was. Deze persoon is ineens een potentiële klant geworden, terwijl ie dat voor die zoektocht absoluut niet was. Wil niet zeggen dat hij of zij het ook daadwerkelijk gaat kopen, maar de kans erop is in elk geval gecreëerd!

Zo ook met de jeugd. Generaties vanaf de jaren 90 zijn niet meer opgegroeid met strips en buitenspelen, maar met computerspelletjes. Door het delen van strips op de verschillende downloadsites bereik je de jonge mensen veel eerder dan bijvoorbeeld met een uitstekende recentie in de krant. Hiermee worden minimaal een aantal mensen die voorheen niets met strips van doen hadden, toch langzaam omgetoverd in striplezers. Nog steeds geen garantie dat daarmee iets extra's verkocht wordt, maar iedereen is het waarschijnlijk wel met me eens dat iemand die wel vaker strips leest eerder geneigd is tot aanschaf dan iemand die nooit strips leest... De kans dat door deze mensen een digitale strip aangeschaft wordt, zou zelfs wel een groter kunnen zijn dan de kans dat ze een papieren strip aanschaffen. Ze zijn eenmaal al bekend met het lezen op een tablet/PC.

Er wordt over kopiëerbeveiliging gepraat. Vergeet dit alsjeblieft en maak niet dezelfde fout als de muziekindustie deed.
Je klanten vertrouwen jou door je geld te geven, vertrouw hun dan ook gewoon, ook al is dat soms ongegrond. Nou en als een paar mensen dat boekje doorgeven aan vrienden, dat gebeurd met de papieren strip ook wel. Nou en dat het boekje dan op een piratensite terecht komt, dat komt het toch ook wel als je hem wel beveiligd.
Nee, beveiliging op mediabestanden is zinloos. Je betaald een hoop geld om een beveiliging te laten maken en het enige wat je doet is het gehele internet uitdagen jouw beveiliging te kraken. Vaak wordt zoiets op de eerste dag of in de eerste dagen dat het uit is al van de beveiliging ontdaan en dan vindt je het alsnog overal. Het enige resultaat is dan dan je een hoop geld kwijt bent aan een nutteloze beveiliging. Steek dat geld nou eens in een betere klantbeleving, door bijvoorbeeld open bestandsformaten aan te bieden, het liefst meerdere zodat in principe alle apparaten waarop de klant zijn strip zou willen lezen ondersteund worden.

Maar probeer als uitgever ook eens "out-of-the-box" te denken. Op het internet is er voor het medium strip veel meer te bedenken als alleen maar een beetje promotie maken op Facebook, toch? Scanlations zijn bekend? Het maken van vertalingen door fans is iets wat gedaan wordt. Als uitgever zou je de gezamelijke krachten van deze mensen kunnen benutten, door ze bijvoorbeeld origineel materiaal beschikbaar te stellen (tekeningen zonder teksten), waarna het voor deze mensen makkelijker is om de scanlation te maken. Biedt deze vervolgens aan op je eigen website of gezamelijk platform voor een x bedrag en laat de vertaler meedelen in een stukje van de opbrengt. Geef de vertaler ook de vrije hand om het boekje op de sociale media van het betreffende land te promoten. Kosten voor zo'n strip? Vrijwel nihil, een beetje tijd en een paar MB schijfruimte. Kosten aan de vertaler? Enkel indien er opbrengsten zijn. Risico? Bepaalde strips lopen niet. Potentieel: DirkJan does India, China en noem er zo nog maar een paar op.

De "bananendoosstripmarkt" heeft zich inmiddels ook gedeeltelijk naar het internet verplaatst. Op Marktplaats zie je dan ook regelmatig volle exemplaren langskomen. Voor losse strips die missen in je verzameling is een site als Catawiki weer ideaal. Vanuit je luie stoel je verzameling aanvullen, in plaats van het hele land door te moeten rijden, zoekend in de bananendozen die her en der nog in de kelders staan. Op zich wel jammer, want juist in die bananendozen tref je vaak dingen waarnaar je niet op zoek was, maar toch wel erg blij mee bent om gevonden te hebben!

Gewetensvraag: wat zou voor jullie nou een acceptabele termijn zijn (als deze er al is), tussen het uitbrengen van het boekje op papier en het verschijnen van de digitale versie op de downloadsites?

Hoi,

Hier een "zot" die even zijn kant van het verhaal wil geven:

Jaren geleden toen ik aanklopte bij verschillende uitgevers met de vraag of ze binnen afzienbare tijd ook met digitale strips zouden komen, werd ik zowat "met pek en veren beklad en nagezeten door een woedende menigte, gewapend met hooivorken, weggejaagd". Kreten als "piraterij" en "je moet ervoor betalen" werden geroepen, zonder dat naar de vraag gekeken was. Nergens stond namelijk dat ik de strips gratis wilde hebben. Mijn idee achter de digitale strip was vrij simpel eigenlijk. Het kon gewoon een kopie zijn van het papieren album, waardoor het maken van een digitaal bestand voor de uitgever zelf bijna niets hoeft te kosten. (Bij nieuwere strips zal al een digitaal bestand aanwezig zijn, wat naar de drukker is gestuurd. Bij oudere strips kunnen mogelijk de originele tekeningen gedigitaliseerd worden en anders een nog beschikbare oude uitgave.)
Hierdoor verwachtte ik dat de kostprijs per strip zou zakken, zeker omdat je met digitale distributie verschillende kanalen overslaat die ook een flink percentage pakken van de uiteindelijke verkoopprijs (drukker, vervoerder, winkelier, groothandel). Alleen de winkelier al zegt inkoopprijs * 2 (of zelfs 3 of 4) = verkoopprijs. Bij uitschakelen van de winkelier zou een strip dus geen 6 euro hoeven kosten, maar slechts 3 euro. Als je die redenering volgt naar de overige stukken van de keten toe, zou een digitale strip in feite niet veel meer hoeven kosten dan 50 cent of een euro.
In weze had ik bedacht dat ik met hetzelfde budget meer strips zou kunnen lezen als ik overstapte naar digitaal toe. Daarnaast leek het me erg makkelijk om mijn strips dan mee te nemen op reis, zodat ik dan op een warme bestemming mijn strips aan het zwembad kon lezen. Ik nam op vakantie ook altijd papieren strips mee, maar die waren al uit voordat het vliegtuig halverwege de bestemming was. De laptop die op een gegeven moment ook meeging op vakantie kon honderden of zelfs duizenden digitale strips herbergen, dus voldoende variatie en keuze.

Maar goed, hoe graag ik ook wilde om digitale exemplaren van Nederlandse strips te kopen, het kon gewoonweg niet, want de uitgevers weigerden om de strips digitaal beschikbaar te stellen. En in veel gevallen is dat nog steeds zo. Er bestaat stomweg behoefte waaraan niet voldaan wordt.
Daar kun je je als brave burger natuurlijk bij neerleggen, maar niemand die het je kan verbieden om de boekjes die je zelf in de kast hebt staan te digitaliseren. Via internet is het makkelijk om mensen met dezelfde behoeften en wensen te vinden, waardoor er vrij snel grote verzamelingen ontstaan.
Behoeftes veranderen ook in de loop der jaren. Was er in het begin behoefte aan simpelweg "de mogelijkheid tot aanschaf of in elk geval het verkrijgen van digitale strips", is deze behoefte nu verlegd naar "een eenvoudige  toegang naar alle (Nederlandstalige) strips", waarbij dus niet gezegd wordt dat dit gratis moet zijn. Uiteraard spelen de kosten een rol, maar het gaat vooral om toegangkelijkheid, beschikbaarheid en gebruiksgemak.

Een soort Spotify-achtige oplossing zou voor strips prima kunnen werken en met het verwerken van een aantal verschillende behoeften in verschillende abonnementen, kun je zowel aanbieders als afnemers gunstig stellen.
Zoals al eerder aangehaald moet je je gebruikers niet gaan pesten met DRM. Hier jaag je alleen maar je goedwillende klanten tegen je in het harnas omdat dit allemaal restricties oplegt.
Probeer als gezamelijke uitgeverijen eens mee te denken met de klanten, in plaats van ze proberen te vertellen dat ze "een bepaalde strip alleen maar tussen 22.15 en 23.45 in een luie stoel, doch enkel bij kaarslicht" mogen lezen. Dit laatste natuurlijk als metafoor voor de restricties die DRM met zich meebrengt.
Biedt verschillende abonnementen aan voor enkel online lezen en downloaden, waarbij de downloadvariant wat duurder is dan de online lezen variant.
Biedt open bestandsformaten aan (PDF, CBZ, CBR) die blijven werken als de servers om welke reden dan ook ermee stoppen. De bladzijden van mijn gekochte papieren strip worden ook niet ineens zwart als de uitgever falliet is gegaan.
Biedt dagelijks 1 of enkele willekeurige volledige strips gratis aan op een homepage, zie dit als positieve reclame. Je creeert hiermee een dagelijks terugkerende hoeveelheid liefhebbers, die je mogelijk kunt verleiden tot het aanschaffen van losse delen of een abonnement.
Verder kun je nog denken aan een "all you can eat" abonnement of 1 waarbij je een x aantal boekjes of series kan lezen.
Nieuwe strips zou je dan los aan kunnen bieden, waarbij je ook weer aan verschillende behoeften kunt voldoen.
Volle prijs: download/lees alsvast de digitale versie, de papieren wordt per post opgestuurd
lagere prijs: enkel de digitale versie.
In zo'n platform is dan ook een sociale component in te bouwen, waardoor liefhebbers elkaar van tips kunnen voorzien door strips te "liken" of een rating mee te geven.

Voor de nieuwkomers op de markt lijkt zo'n platform me ook ideaal. Je kunt je werk er namelijk enkel digitaal opzetten, wat een hoop investering zal schelen. Bij voldoende animo zou dan alsnog overgegaan kunnen worden tot een papieren uitgave.
Maar goed, probeer alle uitgeverijen maar eens op 1 lijn te krijgen. Dit is een onbegonnen taak, aangezien de meeste liever praten over auteursrechten of elkaar het licht in de ogen niet gunnen, dan dat ze zich bekommeren om de wensen van de klanten.

De bewering die eerder gedaan is: "Hoewel men illegale downloads soms kan goedpraten blijft het toch zo dat de de (strip-)boekenmarkt al véél geld heeft verloren aan illegale downloads." zou ik nou graag eens een keertje met echte cijfers onderbouwd zien. Eind jaren 90/begin 00 zou er in de cijfers een flinke dip moeten zitten. De ene na de andere serie/reeks werdt toen stopgezet. Aan de ene kant was het een verzadiging van de markt, aan de andere kant kwam er steeds meer concurentie in de vorm van ander vermaak. Computerspellen, uitbreiding tv aanbod, internet, maar ook zeker de betere beschikbaarheid van muziek en films hebben die dip mede veroorzaakt in mijn ogen. Andere oorzaak is de overgang naar de euro geweest. Ondanks dat anders beweerd wordt, kon je met hetzelfde geld gewoonweg minder doen. Het leven werd duurder, waardoor je bepaalde dingen moet laten.
De laatste jaren zie ik juist een omgekeerde trent in de stripwereld, ondanks de crisis die sinds 2008 nog steeds aan de gang is. Er worden weer meer strips uitgegeven, er is eindelijk weer ruimte voor een stripblad op de markt (Eppo), reeksen zoals Amoras worden goed ontvangen en dat alles ondanks de piraterij, die sinds 2006 voor wat de Nederlandstalige markt betreft aan de gang is.

De mensen die "zotten" worden genoemd zijn stripliefhebbers, die naast vaak een fulltime baan gewoon graag met strips bezig zijn. We hebben geen kwade bedoelingen in de zin dat we graag uitgevers failliet zien gaan, integendeel, we zijn vaak de grootste kopers wat oude en nieuwe strips betreft. Er heerst binnen de groep liefhebbers ook een bepaald moraal, want er zal namelijk nooit een cent of wederdienst gevraagd worden voor de digitale kopie. Dat is echt een taboe! Letterlijk iedereen in de groep is van mening dat als er iemand aan de strips moet verdienen het de uitgevers/auteurs/rechthebbenden zijn.
Daarnaast kunnen er wel inkomsten zijn uit reclame of donaties, maar ook dat wordt vaak regelrecht omgezet in (nieuwe) strips.
Doordat er liefhebbers zoals ons zijn, kom je inderdaad steeds meer strips tegen op de verschillende downloadsites. Downloadsites die vooralsnog vooral bestonden uit films, series, games, apps, porno en boeken. Door de strips op die sites te delen, wordt er in feite reclame gemaakt voor de strips in het algemeen.
Hoe vaak je niet hoort dat mensen 20 of meer jaar geleden zijn gestopt met het verzamelen van strips, doordat ze alles kwijtgeraakt zijn omdat moeders alles bij het vuil had gezet, verkocht moest worden vanwege ruimtegebrek, kinderen, getrouwd en noem maar op, dankzij de beschikbaarheid van de digitale strips deze ook weer op papier zijn gaan verzamelen. Daarbij hebben ze digitaal vaak ook andere reeksen ontdekt, die dan ook maar erbij verzameld worden.

Vraag je als uitgever eens af waarom het een groepje hobbyisten met een budget van weinig en slechts wat vrije tijd wel lukt om meer dan 50.000 Nederlandstalige digitale strips bij elkaar te krijgen en waarom jullie als uitgevers collectief niet een soort Spotify voor strips op kunnen zetten als alternatief voor de piraterij.
Zolang jullie de mensen niet aanbieden wat ze graag willen hebben, zijn de mensen genoodzaakt om te zoeken naar andere oplossingen, zelfs als dat illegaal is.....

Voor je nou weer meteen naar je hooivork grijpt, bedenk je dan eens dat onafhankelijke onderzoeken juist aantonen dat piraterij een positief effect heeft op de verkoopcijfers. Dit geld voor zowel muziek als films, dus waarom niet voor strips? Uit die onderzoeken blijkt dat downloaders procentueel gezien de grootste kopers zijn, alleen zijn deze mensen geinformeerd over wat ze gaan kopen, dus wordt het kaf van het koren gescheiden.
Wat dat betreft behoren zowel uploaders als downloaders tot je betalende achterban en is het misschien beter om te gaan kijken hoe je nou beter met elkaar om kunt gaan, om zo gezamelijk een manier te vinden zodat alle partijen tevreden kunnen zijn. Jullie met inkomsten, wij met beschikbare strips.
Schroom ook niet om de (digitale) stripliefhebbers te hulp te vragen. We kunnen helpen met ideeën, invulling, het opduiken van materiaal wat verloren gegaan leek en waarschijnlijk zelfs met het bouwen van een oplossing als het budget het niet toelaat zoiets door een professioneel bedrijf te laten maken.

Je kunt het als uitgever/auteur/rechtenhebbende wel continue blijven hebben over de auteursrechten, maar vergeet nou niet dat daar ook wat voor gedaan moet worden. Beschikbaar stellen van materiaal op de manier zoals klanten dat wensen bijvoorbeeld. Doe je dat op een goede manier, dan zijn mensen best bereid om daarvoor te betalen!