Bokma

Een tijdje terug had ik Robbedoes en Kwabbernoot en De schaduw van Z tweedehands gekocht (€2,50) en toen ik hem deze week eens uit het plastic hoesje haalde werd ik verrast door een dédi. Een klein krabbeltje maar wel leuk natuurlijk, ik heb dat nog nooit meegemaakt 

Wel vreemd dat het in een album van Franquin staat, ik heb zo'n beeld voor me dat Gerard een jonge jongen was die gewoon dacht: makers van Robbedoes, leuk! Maar omdat het zo'n simpel tekeningetje is en de namen van Tome en Janry er allebei staan vroeg ik me af of de dédi experts hier er misschien meer over kunnen vertellen. Hebben Tome en Janry hier nu elk hun eigen naam opgeschreven, of heeft de een dat ook voor de ander gedaan? Janry is de tekenaar, maar ik kan me voorstellen dat Tome dit tekeningetje ook wel kan maken. Bijna iedereen zou dit tekeningetje kunnen maken (Maar ik ga er maar van uit dat ie echt is.)

Geweldig verhaal trouwens De schaduw van Z, wat is Zwendel een heerlijk onuitstaanbaar personage!

Toen ik een aankondiging zag van de nieuwe strip van Wauter Mannaert, moest ik aan zijn eerdere werk denken. Hij hoort vast ook wel bij zo'n overzicht van Nederlandse en Vlaamse graphic novels met El Mesías ofzo. Dat klinkt als een literaire (en interessante) strip. Het is wel geschreven door een Spanjaard, maar het verscheen voor het eerst in het Nederlands, en pas twee jaar later in het Frans en in het Engels (misschien ook wel andere talen?). Dus het lijkt me dat deze meegerekend kan worden als een Vlaamse strip, maar zo zie je hoe arbitrair dat is.

Nee? Klikte het niet? Ik denk dat een jaar of 12 de beste leeftijd is om aan Gilles te beginnen, maar als je het mij vraagt ben je er nooit te oud voor.

Op 13/11/2018 om 19:07, Rork zei:

Ik miste "De kraker, de agent, de jurist en de stad". Het laat goed zien dat je een documentaire in stripvorm kunt steken en hoe je met stijl en perspectief hetzelfde verhaal anders kan vertellen.

Van die strip heb ik ook nog nooit gehoord! Klinkt interessant en ziet er interessant uit.

De enige oorspronkelijk Nederlandstalige 'graphic novels' die ik (helemaal) heb gelezen zijn al de Meccano delen en Rampokan. De laatste wordt wel genoemd bij "Familieziek", maar Meccano staat er helemaal niet in wat ik wel jammer vind. Meccano is een van de beste strips die ik ken en heeft volgens mij meer literaire waarde dan "De Man van Nu", waarvan ik zeker de helft heb kunnen lezen in een preview.

Kraut is trouwens al een tijdje onderdeel van m'n stapel ongelezen strips, ik heb er nu sowieso meer zin in gekregen.

Ik kom aan leesvoer niet tekort, maar ik ben graag op de hoogte van wat er allemaal voor tofs is. Ik kon een paar strips bedenken/vinden die 'ontbreken' in de gids:

- werk van Marc Legendre, zijn strip "Verder" is zelfs genomineerd geweest voor een literatuurprijs.

- "Moord op afstand" door Janwillem van de Wetering en Paul Kirchner. Interessant om een aantal redenen: het is een erg vroege strip die tot de graphic novels gerekend wordt (1984), het is van een bekend schrijver van proza, en het is een samenwerking tussen een Nederlander en een Amerikaan (maar valt misschien om die reden juist af).

- iets van Toonders Bommelsaga, dat is toch de enige strip waarvan men in Nederland al vroeg heeft gezegd dat het literair was? Voor de graphic novel gids zijn deze strips denk ik minder relevant omdat de makers geen (uitgebreide) reeksen wilden, maar one-shots.

- noemenswaardig is op zich ook Olivier Schrauwen, een Vlaming met internationaal veel (kritisch) succes. Maar als ik het goed begrijp publiceert hij zo'n beetje alles in het Engels, en pas als hij iets met de Nederlandse vertaling te maken heeft zou zoiets kunnen tellen.

Maar nogmaals, ik vind de graphic novel gids al heel mooi zoals ie is, en ik heb gelezen dat er niet meer dan 55 titels besproken konden worden, omdat het boekje anders te dik werd voor nietjes.

Een nieuw avontuur van Gilles zou fantastisch zijn! Zouden ze dan verder gaan met het eerdere verhaal dat ze in gedachten hadden? De Universiteit, over de zoon van Willem die het studentenleven ontdekt enzo? Dat vond (en vind) ik een geweldig uitgangspunt.

Ik vond het erg jammer dat de crowdfunding het niet had gered toen. Is het toevoegen van een nieuw verhaal in een integrale een nieuwe poging om het te financieren? Er moet toch wel een werkende manier zijn om het geld bij elkaar te krijgen..

Wat me sowieso een goed idee lijkt is een bepaald soort promotie om een groter publiek te vinden. Ik denk dat heel veel mensen Gilles de Geus geweldig zouden vinden, maar dat het probleem is dat ze het gewoon niet kennen. Als je het mij vraagt zou het enorm helpen als er digitaal goede fragmenten uit de strip te vinden zouden zijn. Een paar pagina's uit langere verhalen die zonder context al heel leuk zijn, en een paar van de korte verhalen uit Spionage. Er zijn wat previews op de site van Silvester, maar dat zijn alleen de eerste paar pagina's en de bestanden zijn eigenlijk wat te klein en iets te moeilijk leesbaar. Als goede fragmenten van de strip makkelijk online te verspreiden zijn denk ik dat dat tot veel meer geïnteresseerden en kopers leidt. Ik denk dan ook aan de grote online aanwezigheid van Dirkjan, hoewel ik me daarbij weleens afvraag of er niet té veel online staat.

Ik heb zelf ooit een stukje van Gilles op het Nederlandse 'subforum' van Reddit gezet en dat ging best wel goed (het aantal forumleden was toen nog veel kleiner dan nu): https://www.reddit.com/r/thenetherlands/comments/2glfql/200_jaar_geleden_de_eerste_prinsjesdag_en_willem/ Ik denk dat er veel mensen enthousiast te maken zijn voor deze strip, onder andere door de historische setting die veel Nederlanders interesseert. Het probleem is vooral dat er weinig is om online te delen, en dat geldt voor veel (Nederlandse) strips.

Zie overigens ook deze recentere Reddit post over de korte Agent 327 animatiefilm: https://www.reddit.com/r/thenetherlands/comments/6cwnn9/korte_animatiefilm_teaser_van_de_nederlandse/ Ik ga er op zich wel van uit dat dit meer mensen geïnteresseerd heeft gekregen in de strips. In ieder geval, door een strip als Gilles de Geus bekender te maken, is het hopelijk wat sneller rendabel om dat laatste album te maken. Ik hoop echt dat het er komt!

Op de Stripmaker des Vaderlands Facebook-pagina zag ik ook ergens dit staan:

Quote

Zojuist kwam Ron Poland van Strips in Voorraad langs en die heeft TIEN van deze dozen meegenomen voor verspreiding in stripwinkels door het hele land (én een beetje in België). Dus stripwinkeliers opgelet: ze arriveren ergens volgende week en u mag ze weggeven, of meegeven bij aanschaf van een strip.
Met de complimenten van de Stripmaker des Vaderlands!

Moet te doen zijn dus? Ik heb een heel stuk van de pdf gelezen en ik vind het echt een hele mooie gids! Er zitten ook best wat strips bij waar ik nog nooit van gehoord had! Wat vinden jullie van het 'lijstje'? Ontbreekt er nog iets volgens jullie?

Tof! Je kunt zo'n beetje de hele laatste Spirou gratis lezen via deze website over mensenrechten: http://www.standup4humanrights.org/en/highlights_37.html

Alle 30 artikelen zijn getekend, en naast een heleboel Spirou strips ook Blake & Mortimer, Dommel, en Roze Bottel (hebben die weleens eerder in het blad gestaan?).

Check de link bij "Exhibition available" bovenaan de pagina, de strips zijn er in het Frans, maar zijn ook vertaald naar Engels en Spaans 

Op 25/9/2018 om 16:32, RwinKvens zei:

Lang geleden was ik hier actiever dan nu. Maar ik moet je ontgoochelen: ik ken de nl planning op termijn niet en ik kan je dus niet vertellen of er een nl versie komt...

Welkom terug? En toch bedankt! (Ik heb trouwens antwoord gekregen van anderen.)

Wat betreft het racisme en bijbehorende scheldwoorden in Torpedo.. volgens mij is dat al eens eerder aan bod geweest op dit forum, of niet? De criminelen in die strip gebruiken grof geweld en misbruiken vrouwen, dan kan racisme er ook nog wel bij, denk ik. Het zijn duidelijk geen rolmodellen. Dat het de jaren 30 zijn speelt ook zeker mee. Het komt niet op mij over alsof de auteurs racistische ideeën over zwarte mensen (willen) verspreiden.

Ja ik vind Kaderman ook een leuke naam. Ik kan één reden bedenken waarom ze de Franse naam willen houden, en dat is omdat het zo eigenlijk net als de Amerikaanse superhelden is die bijna iedereen onder de originele namen kent.

Overigens is het voor de Engelse vertaling duidelijk niet gelukt de Franse naam te houden.

56 minuten geleden, eriktex zei:

Staat al maanden in de Eppo...

Geweldig, ik had geen idee!

Dankjewel!

Iemand vertelde me in een bericht dat het eerst in Eppo stond als Kaderman. Maar nu, op verzoek van de auteurs, als Imbattable. Hopelijk komt er een albumuitgave!

Ik krijg nog mail van Eppo, ik denk omdat ik weleens twee van die verzamelboxen heb besteld (ik kocht de Eppo van 2009 tot begin 2011), maar het is me volledig ontgaan dat deze strip in het blad staat.

Afgelopen woensdag verscheen er een digitale Engelse vertaling van Imbattable. Supertof, want nu kan ik 'm dus lezen. Maar ik geef m'n geld liever uit aan papieren uitgaven, en ik had een hoopje dat deze bij de aankondigingen van vorige week zou zitten. Helaas niet! Maar ergens denk ik: dat kan toch niet lang meer duren? Deze moet toch haast wel vertaald worden? Het is Dupuis, het is behoorlijk origineel, het is voor alle leeftijden, en het is erg leuk. Hopelijk gauw ook in het Nederlands

Hier is een preview van 8 pagina's van de Engelse vertaling. En even een pagina om een beeld te krijgen.

4 uren geleden, RwinKvens zei:

Hallo, ik kom vrij toevallig hierop uit... Ik (Erwin Cavens) bén BOOM! en vertaal (zowat alles) voor Dupuis en Lombard. Verder voor Ballon, Glenat en (sinds 2018) een aantal albums voor Dargaud. Voor Daedalus heb ik nooit gewerkt.

En als ik zeg "ik ben BOOM!" dan is dat niet uit arrogantie, maar omdat we onder BOOM! ook het letterwerk en het grafisch werk van mijn echtgenote onderbrengen...

Welkom! Ik ben eigenlijk ook nog maar net lid op dit forum, maar ik dacht laat ik je even welkom heten. Er is precies zojuist een ander topic samengevoegd met deze, dus je reactie staat opeens middenin een ander gesprek. Bovendien vind ik het leuk om nog meer vertalers op dit forum te zien, mijn eerste post hier ging namelijk over vertalingen: http://www.getekendereep.com/topic/4773-kwaliteit-van-vertalingen/

En het is toevallig dat de vertaler van Dupuis hier verschijnt als ik met de vraag zit of Imbattable nog in het Nederlands gaat verschijnen! Maar daar ga ik over posten in het topic dat daarvoor is. En al zou je een antwoord hebben op die vraag, het zou me niet verbazen als je daar niets over mag zeggen

1 uur terug, sanderg zei:

Ik kan ook serieus niet begrijpen waarom dit taalgebruik in een kinderstrip (want dat is Sam) wordt gebezigd. Erg jammer en totaal onverantwoord  

Maar is Sam niet meer een 11+ strip? Ik ken de reeks eigenlijk nauwelijks, ik weet alleen nog vaag iets van.. De kikkerpoel en Circus Campioni, die ik in van die toffe Megastripboeken had gelezen. Ik kan me herinneren dat ik het best wel grimmige strips vond, interessant voor de wat oudere kinderen (ik was zelf nog te jong denk ik). En die kunnen vast wel omgaan met wat realistisch hard taalgebruik.

Echt een leuke stijl voor een Suske en Wiske! Ik vind het een toffe cover, hoewel het met Lambik en Jerom wel iets beter had gekund. En een ander lettertype voor de titel was ook leuk geweest bedenk ik me, dat had Cromimi ook. In ieder geval kijk ik heel erg uit naar dit album, Cromimi heb ik ook met plezier gelezen.

16 uren geleden, Lamme Goedzak zei:

Er zijn wel wat uitgaven die ik afgelopen jaren heb gekocht waarbij de vertaling vreemd aanvoelde, alsof de vertaler de tekst vertaalde zonder hem te lezen.

Ik lees de laatste jaren vooral oudere strips/uitgaven (en bij Ravian vroeg ik me dan bijvoorbeeld af hoe ouderwets de originele tekst overkomt op Franstaligen), maar bij previews bijvoorbeeld merk ik ook weleens wat je benoemt. Dat ik denk: neem als vertaler eens de tijd om nog één keer goed de vertaalde tekst te lezen, dan haal je er wat dingetjes uit (ook spelfouten en woorden die ontbreken).

17 uren geleden, Lamme Goedzak zei:

Nu lijkt het beroep van vertaler mij ook wel verschrikkelijk moeilijk, zeker als er veel taaleigen grappen in de tekst verweven zijn. Om nu een voorbeeld van een ander medium te noemen: de film Robin Hood Men in tights. Als je het engels niet machtig bent mis je massa's grappen en de bijhorende Nederlandse ondertitels komen vaak absurd over.

Leuke film is dat, die moet ik gezien hebben toen ik 14 was ofzo en nog erg afhankelijk van ondertiteling. Dus ik ben wel benieuwd hoe het is als ik 'm opnieuw zie. Bij mij was het bij comedyseries zoals Friends dat ik voor het eerst zag hoe de ondertiteling er iets heel anders van maakte. Dat vond ik dan altijd zo slecht, maar waarschijnlijk onderschatte ik hoe lastig het is voor de vertaler en was ik iets te blij dat ik de echte tekst kon verstaan. (Dit zet ik nou wel in de verleden tijd, maar het gebeurt nog steeds wel, haha.)

Interessant allemaal Peter. En ik begrijp nu denk ik wat je bedoelt met Rik Ringers, dat 'ring' associeer je met die klank van een kogel die afketst?

4 uren geleden, Yncke zei:

Wat mij stoort aan de nieuwe vertalingen, is dat ze voorbijgaan aan de diepgang van de originelen. Abraracourcix, dat is 'met korte armen'. Een Gallisch stamhoofd moest een groot krijger zijn, maar da's lastig met korte armpjes. Assurancetourix, dat was assurance tous risques, een bescherming voor het dorp die met zijn gezangen het welwillen van de goden afzing. 

Heroix? Kakafonix? Wat betekent dat? Niets, toch.

Nu gaat het alleen over de namen en niet over de rest van de vertaling, maar dat heb ik een beetje over mezelf afgeroepen denk ik, haha.

Abraracourcix en Assurancetourix zijn woordspelingen voor Franstalige lezers. Hoeveel Nederlanders en Vlamingen herkennen die grappen nou? Heroïx vind ik niet de beste vertaling, maar Kakofonix vind ik een goede, kakofonie is gewoon een Nederlands woord voor kabaal. In het Engels was het vanaf het begin al Cacofonix. Dit zijn grappen die lezers van de Nederlandse vertaling zouden kunnen herkennen en dit benadert dus de ervaring die Franstalige lezers hebben als ze Astérix lezen. Zo ben ik ook blij dat Nestorix in de Nederlandse vertaling nooit Agécanonix heeft geheten.

Petitbonum werkt ook niet voor lezers die geen Frans kennen, maar dat Grootmokum nietszeggend is voor veel lezers begrijp ik, en dat had dus niet gehoeven.

9 uren geleden, Yncke zei:

Ik neem aan dat je deze thread bedoelt?

(In Google: "Help eens een vertaler" site:getekendereep.com)

Leuk om te lezen! Ik kan me ook nog vragen herinneren over hoe Torpedo het beste te vertalen.

6 uren geleden, Peter Motte zei:

Een van mijn vrienden vindt "Rik Ringers" voor "Rik Cochet" een slechte vertaling. Dat vind ik een fantasieloze ambtenarenopmerking van hem. "Rik Ringers" is een geweldige vondst.

Hm, ik zie het niet, wat is de woordspeling in Rik Ringers?

Gebeurt dat eigenlijk altijd dat bij het maken van integrales weer naar de vertaling wordt gekeken?

Interessant trouwens, ik wist niet van TMs (ik moest even opzoeken dat dat vertaalgeheugens zijn), dat moet het vertalen inderdaad makkelijker gemaakt hebben.

4 uren geleden, Tanuki zei:

Meerdere vertalers op één project: een ramp voor de continuïteit, tenzij ze samenwerken en lijstjes maken met hoe iets vertaald wordt.

Voor mij zal Assurancetourix altijd Assurancetourix blijven, Kakafonix vind ik een vreselijke naam ook al is het een toepasselijke "vertaling", maar de continuïteit is zoek.

Ik ben ook opgegroeid met Assurancetourix etc., maar ik vind het wel goed dat die namen veranderd zijn, het zit dichter bij een zo goed mogelijke vertaling van de strip. Dat wilde ik trouwens ook wel weten, hoe zijn de nieuwe Asterix vertalingen eigenlijk, afgezien van de namen? Ik heb niet zo veel Asterix gelezen, maar ik heb al meer dan tien jaar het plan om ooit eens die Lekturama collectie te kopen (het was nooit echt een prioriteit). Sinds een jaar of twee vraag ik me echter af of de nieuwe vertalingen niet leuker zouden zijn. Het lijkt me dat er meer tijd in is gestopt dan in de eerdere vertalingen. Ik ga het zelf wel eens vergelijken, maar ik ben ook benieuwd naar de ervaringen van anderen. Maar misschien verdient dat wel z'n eigen thread.

Wat manga betreft heb ik trouwens weleens gelezen dat een deel van de naar het Nederlands vertaalde manga niet direct uit het Japans is vertaald, maar een vertaling is van de Franse vertaling. Klopt dat? Lijkt me dat er dan best wat verloren gaat. Ik heb vrijwel geen manga gelezen, maar ik heb wel een lijstje van titels voor als ik er eens aan wil beginnen. Maar dan vraag ik me dus af of ik bepaalde manga niet beter in het Engels kan opzoeken. Misschien dat dit trouwens beter is voor een afsplitsing in het manga subforum.

4 uren geleden, marioboon zei:

Er werd (wordt?) uitgegaan bij uitgeverijen dat Nederlandse redacteuren beter zijn in het Nederlands dan Vlamingen en minder geneigd zijn VLaamse woorden in hun teksten te steken, wat ze minder provinciaal zouden maken. Was ook een soort dédain van de Franstalige uitgeefwereld indertijd. Zeker ook bij literaire uitgeverijen waar een bekend voorbeeld uitgeverij Manteau was waar de Nederlander Jeroen Brouwers heelder Vlaamse schrijvers "herschreef" naar "deftig" Nederlands. 

Goh, ook bij schrijvers als Vandeloo, Claus en Elsschot?

59 minuten geleden, Rork zei:

De eerste is een directe vertaling van "Hallo meneertje peertje" die in het Engels niet werkt.

De tweede wilde de vertaler blijkbaar graag de Engelse naam laten zien, maar het zou dan (mijns inziens) logischer zijn de Duitse naam te vervangen. Of vervangen door het Engelse / Koreaanse? bord.

Dat is ook matig werk ja, ik zou denken dat de uitgever van zo'n boek wel wat beters zou leveren. Met Europe Comics (digitaal en lijkt snel een groot aanbod te willen hebben) verwacht ik meer dat het onzorgvuldig kan zijn dan bij een uitgever van papieren (literaire) strips.

Die vertaalde superheldenstrips zijn echt leuk, ik heb ze nooit gelezen, maar ik heb een tijdje terug allerlei covers samengevoegd en op reddit gepost. Ik wist trouwens niet dat Superman ooit Marc, moderne Hercules werd genoemd! Was dat ook in de tekstballonnetjes, in plaats van Superman?

En ik heb me dat ook afgevraagd, namen als Kwabbernoot.. Maar die namen werken vaak wel voor me, waarschijnlijk ook omdat ik er mee opgegroeid ben.

Ik kan het me voorstellen, onenigheid over Vlaams of Hollands, en dan een middenweg zien te vinden waarbij de tekst toch ook spreektaal heeft.. Moeilijk! Hoe kan het dat zoveel Nederlanders vertaalden in plaats van Belgen? Ik dacht dat vanwege Kuifje en Robbedoes heel veel door Belgen werd gedaan. Maar Pep met z'n Pilote-strips was dan weer Nederlands.. Faut le faire is trouwens duidelijk te Vlaams voor mij, haha, ik moest het even opzoeken.

Als ik jullie reacties zo lees ben ik wel weer blij dat ik weinig moeite heb met teksten in het Engels. Er is veel goeds waarbij ik me dan niet hoef af te vragen of het wel goed overkomt. Maar ik kom niet echt toe aan het lezen van gewone boeken trouwens, als ik lees zijn het vooral strips.

Omdat voor strips tekst minder belangrijk is dan voor boeken, lijkt het me dat vertalingen over het algemeen dichter bij de oorspronkelijke lees(- en kijk)ervaring komen dan bij boeken. Maar het blijven inderdaad interpretaties en voor de ene strip zal een meer letterlijke vertaling beter zijn dan voor de andere.

4 uren geleden, marioboon zei:

soms moest ie ook heel veel herschrijven gewoon omdat de originele auteur zo'n slechte plot had dat de strip gewoonweg nonsens was. Dan was het maar goed dat Pieter zelf een scenarist was.

Interessant zeg! Weet je daar misschien nog voorbeelden van? Ik noteer in ieder geval Pieter van Oudheusden als een vertaler die ik kan vertrouwen.

Ik vind het wel leuk dat een vertaling een werk kan verbeteren, hoewel 'beter' natuurlijk subjectief is. Ik heb er geen probleem mee als vertalingen zo worden aangepakt, maar ik zou dan in bepaalde gevallen daarnaast graag een vertaling zien die meer getrouw is. Als het originele werk slechte nonsens is, dan niet. Maar ik heb bijvoorbeeld de indruk gekregen dat de Donald Duck strips van Carl Barks in het Duits heel anders zijn. Vertaalster Erika Fuchs is er beroemd mee geworden. Dat vind ik erg tof, maar dan zou ik als ik een Duitser was die geen Engels kon lezen toch ook graag de mogelijkheid hebben om een getrouwer vertaling te lezen. Maar dan hebben we het ook over een echte klassieker die het best verdient meer dan een keer vertaald te worden.

4 uren geleden, IvoVWS zei:

Verder schijnt mens naar varken te smaken. Aanrader met een Blackwellsaus.

Bedankt ook voor deze tip!

Bedankt voor het opzoeken! Fijn dat er ook een goede vertaling is.

Ik had al wat gelezen over hoe ontzettend moeilijk het is om "L'Homme est-il bon?" te vertalen, zie dit artikel. Met zo'n titel sta je voor een flinke opgave. Als er dan gekozen wordt voor "Is mens lekker?" en verder is er weinig aan te merken op de vertaalde tekst, dan vind ik zo'n album prima. Hoe duurder de uitgave, hoe beter de vertaling hoort te zijn, wat mij betreft!

Ja, ik las Kontiki's deskundige bijdragen altijd graag!

Hey Getekende Reepers,

Na lange tijd lurken heb ik eens een account aangemaakt. Ik ben al veel interessante dingen te weten gekomen door mee te lezen! Of ik zelf veel bij te dragen heb weet ik niet, het is meer zo dat ik vragen heb en hopelijk vinden jullie deze ook interessant.

Omdat ik zo afhankelijk ben van vertalingen van Franstalige strips vroeg ik me al eens af hoe goed die vertalingen nou eigenlijk zijn. Of er niet gevallen zijn dat ik beter een Engelse vertaling dan een Nederlandse vertaling kan zoeken bijvoorbeeld. Af en toe kom je iets tegen in een vertaling waarvan je denkt: hoe zou dat in het origineel zijn? Eigenlijk zou ik Frans moeten leren, maar dat vind ik dan weer te veel moeite, haha.

Nu had ik pas een album gekocht dat ervoor heeft gezorgd dat ik echt meer wil weten over dit onderwerp. Namelijk deze uitgave van "De ogen van de kat" van Moebius en Jodorowsky, uit 1982, door Uitgeverij Panda.

Dit was de eerste keer dat ik een heel album van Moebius en van Jodorowsky las, en ik was benieuwd want het is best wel een klassieker. Maar ik kon er niet zo veel mee, ik begreep niet echt wat het allemaal moest betekenen. (De korte verhalen aan het einde van het album, "Dubbele ontsnapping", "Blind kasteel" en "Ktulu", kon ik gelukkig beter waarderen.) Dat het met de vertaling te maken kon hebben kwam niet in me op. Ik merkte niks aan de vertaling, het leek prima. Ik dacht dat het de beruchte Jodorowsky-vaagheid was en ik ging op internet lezen hoe andere mensen het verhaal interpreteerden. Daar kwam ik bij deze review commentaar tegen over de Engelse vertaling en de originele Franse tekst, en zag ik hoe de Nederlandse vertaling er iets totaal anders van gemaakt had.

De ogen van de kat heeft maar heel weinig tekst en bepaalde regels zijn, als je het mij vraagt, erg belangrijk om te begrijpen wat er gebeurt. De regel "Jouer a voir" is in het Engels vertaald als "To play at seeing", dat is een goede vertaling lijkt me. (Later hebben ze het iets te overdreven opnieuw gedaan en werd het "This game that is sight".) In het Nederlands is die regel: "Even kijken".. Met die regel juist vertaald kan ik begrijpen wat er gebeurt in het verhaal. Maar "Even kijken" maakt het ontzettend vaag.

Daarnaast zag ik in previews dat de Engelse en Franse versies geen tekst hebben op de allereerste pagina. In het Nederlands staat er: "In het land der blinden, is éénoog koning". Ik zat voor ik van de slechte vertaling wist betekenis te zoeken in die zin, maar dat is gewoon toegevoegd aan het origineel!

Het Moebius verhaaltje Ktulu, aan het einde van het album, heeft ook een tekstballon die slecht vertaald is. Deze vertaling was wel minder storend, want het was nog steeds leuk, maar juist is het absoluut niet. Door een afbeelding op internet zag ik dat oorspronkelijk wordt gezegd: "Au sec...", een onafgemaakt "Au secours" dat "Help" betekent. Maar in mijn versie staat er "Shit!!", dat geeft ook een heel andere betekenis aan het kortverhaaltje.

Al met al had ik het gevoel dat ik een kat in de zak had gekocht. (Ha)

Naja, het album kostte me maar €2,50, maar ik vind het erg jammer van de leeservaring, want eigenlijk is De ogen van de kat een goed verhaal, maar zo kwam op het mij eerst niet over.

Ik vroeg me af of latere Nederlandse uitgaven wel een goede vertaling hebben. De vertalers van de Panda uitgave zijn "Jan Dienske, Claude en André". Volgens stripinfo.be is een latere vertaling, uitgegeven door Arboris, van Joke van der Klink. Bij de Sherpa uitgaven staat niks over de vertaler. Misschien dat er op dit forum iemand is die hier meer over kan vertellen.

Uitgeverij Panda heeft ook dit album met Moebius verhalen uitgegeven: "Is mens lekker?" Het lijkt me een fijne introductie tot Moebius (het meeste van zijn werk is nogal duur tegenwoordig), maar ik vraag me af of dat album niet net zo'n slechte vertaling heeft. Jan Dienske heeft er volgens stripinfo wel iets mee te maken, maar als vertaler wordt Greet Mooy genoemd. Ik zou graag een klassieker als "The Long Tomorrow" (ook in dit album), waar ik erg benieuwd naar ben, lezen zoals het ongeveer bedoeld is. Natuurlijk zijn vertalingen nooit een perfecte weergave van wat de schrijver te vertellen heeft, maar ik hoop wel dat vertalers proberen het in de buurt te laten komen en niet iets totaal anders gaan doen. Weet iemand hier misschien of deze Is mens lekker? uitgave aan te raden is voor iemand die best een beetje een purist is?

Naast bovenstaande specifieke vragen over deze Moebius uitgaven roept dit hele gebeuren nog wat algemene vragen op:

Wat zijn jullie ervaringen met vertalingen?

Waar kan ik op letten?

Weten jullie van vertalers waarop je kunt vertrouwen dat ze een goede vertaling leveren? Zijn er slechte vertalers die ik kan vermijden?

Merken jullie een kwaliteitsverschil tussen Engelse vertalingen en Nederlandse vertalingen?

Zijn er bronnen met meer informatie? Misschien dat er ooit over geschreven is in Stripschrift of iets dergelijks?

En is mens lekker?

Als laatste wil ik nog even mijn waardering uitspreken voor alle vertalers die hun best doen mooie, getrouwe dingen te maken. Het lijkt me ontzettend moeilijk, zeker onder tijdsdruk. Bedankt!