cinco

Effe nog een ander Jommekesalbum onder de loep dat een blijvende invloed heeft gehad op de reeks: het Jubilee. Deze honderdste strip heeft een boost gegeven aan vele personages die voor dit album slechts een éénmalige verschijning hadden: Jan Haring, Tita Telajora, Mataboe, Estella Saprinetta, Madam Pepermunt, zelfs de Koningin van Onderland. Al deze personages zijn wederkerende nevenfiguren geworden na dit honderdste album. Waarschijnlijk werd het potentieel voor deze karakters ontdekt door hun vaak grappige onderlinge interactie in dit album. En de Koningin van Onderland had Jommeke en co aan een foltertuig liggen om hun armen en benen uit de kom te rukken. Natuurlijk laat je zo een sadistische antagoniste niet liggen. 18 albums later had ze Anatool in een vergeetput gestoken, waar hij achteraf als vel over been uitgevist werd. Ja, zo krijgen die jeugdstrips toch weer de nodig pit.

Geen tijd om een nieuwe houding te bedenken, zeker? De evolutie van de achterflappen is ook interessant. Er zijn er nog enkele andere geweest dan deze twee, maar deze zijn interessant omdat ze hetzelfde concept hebben, een line-up van de hoofdpersonages en de belangrijke nevenpersonages. Toch wat merkwaardige verschillen. Eén van de dwergen van Langteen en Schommelbuik is prominent aanwezig. Deze figuren zijn echter maar een zeldzame keer opnieuw opgevoerd geweest in de Jommekesreeks. Ook die ooievaar van de begijntjes is amper hergebruikt. Choco bestond nog niet ten tijde van die linkse achterflap, maar een Paradijseiland-aap is wel aanwezig. Apen in Jommeke. Nog een interessant thema om eens op terug te komen.

De titel Suske de Rat was een clevere vondst en ook nog een uitschieter tussen de recentere S&W strips. Stallaert heeft er ook aan getekend, dacht ik.

Er is ook veel meer experimentatie met de bladspiegel. En ook meer close-ups en afwisseling in perspectief. Hier zie je ook hoe nevenpersonages er duidelijk anders uitzien dan hoe Merho ze zou ontwerpen. Niet dat dat een slechte zaak is. Variatie in een langlopende reeks kan verfrissend werken.

Nog even covers vergelijken. De originele cover heb ik dus nooit gehad. Toen ik Het Mislukte Mirakel begin jaren '90 kocht, was de voorkant al hertekend. Het origineel had nochtans iets heerlijks duisters met een grauw kleurenpalet dat een creepy uitstraling met zich meegaf. Het voelde erg Halloweeny. Een kerkhof als setting en een skelet dat komt piepen terwijl de bladerloze boom op de achtergrond ook ontdaan is van alle leven. Je begint al te vrezen voor het lot van de titelheld. De hertekende cover daarentegen is compleet anders. Felle opvallende kleuren, geen nachtelijk kerkhof meer, een Urbanus die actief aan het ontsnappen lijkt van wat hem overkomt. Het is een in het oog springende voorkant, maar dat snuifje horror van het origineel is niet meer aanwezig.

De covers van de eerste Jommekes hadden een bepaalde stijl die bij de latere herwerkte versies verloren is gegaan. De dikke omlijningen, een licht abstract gebruik van de achtergrond, de speelsheid van de letterplaatsing in de albumtitel. De vernieuwde cover ziet er daarentegen gewoon uit als een plaat uit de binnenkant van het album. Hetgene de cover onderscheidt van de rest van de strip is daarbij verdwenen. Het Hemelhuis was trouwens één van de eerste strips die ik ooit gelezen heb. Mijn moeder had van haar jeugd enkele Jommekes liggen en die kreeg ik dan als zesjarige onder ogen. Dit was ook nog van een periode in de reeks waarin Filiberke stotterde. Het boek dat hij vasthad in het origineel was om hem te helpen het stotteren af te leren. Deze verhaallijn over het gestotter van Filiberke die doorheen de eerste albums liep is totaal verdwenen bij de hertekende versies. Daarom heeft hij ook geen boek meer vast op de vernieuwe cover. Ook voelde het aan alsof de originele versies van de figuren wat ouder waren, omwille van de verhouding tussen hun hoofd en hun lichaam. Kinderen die op de rand van de adolescentie stonden. De hoofden op de nieuwe cover zijn dan weer veel groter ten opzichte van hun lichaam, hun wenkbrauwen zijn weg en hun zwarte pupillen zijn gigantisch, waardoor ze een veel jongere uitstraling met zich meekrijgen. Tot zover deze veel te ver doorgedreven analyse.

Af en toe moet je de rollen omdraaien.

En zeggen dat ik niks met westerns heb. En dat deze reeks mij zo fascineert, dat zegt dan alles over de kracht van de verhalen en het tekenwerk. Ik had nood aan een degelijke realistisch getekende reeks en dan bots ik hierop. Eentje die er met kop en schouders bovenuit steekt. Misschien goed dat ik er dit jaar pas op uitgekomen ben. Dan had ik al dadelijk met de eerste 4 albums twee heel sterke complete verhalen back to back om te lezen. Die over de Reus van Sutter Camp (3 en 4) voelt zelfs als een blijvende klassieker in de Europese strip. Als je voorbeelden wil om aan te tonen dat strips ook in de 21ste eeuw een relevant medium kunnen blijven, dan is Undertaker er zeker eentje van.

Ah thanks. Tegenwoordig probeer ik er op te letten of ik bepaalde verschillen kan opmerken tussen de diverse tekenaars.

Had je een speciale herinnering aan Het Jampuddingspook dat je die specifiek had uitgekozen voor je coverparodie?

Moeilijk hoor, zo een top 10 van een decennium maken. Ik zou er zelf toch al nieuwe reeksen zoals Mooie Zomers en Undertaker in plaatsen.

Ja, het was vooral dat ze vaak een onhandig en maf meisje was, maar dan ook weer dat ze het verlies van haar broer met zich meedroeg en een vreemde band had met een nihilistische antagonist. Dus dat haar verhaallijn soms slapstick was en dan weer plots wat filosofisch over leven en dood. En de tekenstijl varieerde afhankelijk van de context.

Het vergt talent om lelijkheid op een esthetisch aantrekkelijke manier weer te geven. Zijn werk mag best wel in één of andere vorm opnieuw uitgegeven worden.

Ja. Orihime in Bleach is daardoor zowel comic relief als een personage met een tragische kant.

Recentere anime-films zoals Your Name en Mirai zijn echte aanraders en verdienen eigenlijk de appreciatie van een groot en divers publiek zoals de betere Pixar-films, want zowel de animatie als het verhaal zijn top.

Steve Van Bael tekent nu ook opnieuw Kiekeboes. Weet er iemand aan welke Kiekeboe-albums hij in het verleden heeft meegewerkt?

Ah ja, dat Kiekeboe-tweeluik met telkens een Kuifje-cover gepersifleerd.

Het was iets éénmalig, dus dat kan als een verzachtende omstandigheid beschouwd worden. Was ook voor wat publiciteit in de media: kleindochter van Jef Nys tekent een Jommeke. Het doelpubliek heeft er waarschijnlijk niet wakker van gelegen, van de gekopieerde figuurtjes.