Wat valt allemaal onder de Klare Lijn?

[cinco]

Is mij niet altijd duidelijk.

Atoomstijl voelt als een afgeleide van de Klare Lijn.

Sommige van de Vlaamse reeksen toch ook wel.

Berthet, is zijn stijl Klare Lijn?

 

 

 

[Tuizentfloot]

Misschien beginnen met beide stijlen te definiëren.

 

Gejat van Wikipedia:

 

Joost Swarte bedacht het begrip klare lijn als bepalend stijlkenmerk voor zijn werk eind de jaren 70 bij een Hergé-tentoonstelling in Rotterdam, "Kuifje in Rotterdam". Swarte heeft het in dit verband over een uitgepuurde tekenstijl met als kenmerken: duidelijke contourlijnen, heldere kleurvlakken zonder perspectiefwerking via schaduw zonder details. Dit geeft als effect een maximale en eenduidige leesbaarheid van de tekening.

 

Atoomstijl is de benaming voor een bepaalde stijl voor strips. Net als de term "klare lijn" is de term "atoomstijl" een naam die bedacht is door Joost Swarte. De naam komt van het Atomium dat ter gelegenheid van de Wereldtentoonstelling van 1958 in Brussel en is gebouwd. Swarte gebruikte de term in 1977 voor het werk van enkele tekenaars van de School van Marcinelle die in de jaren 1950 furore maakte.

De atoomstijl is niet exact te definiëren, het is een stijl die voornamelijk is gebaseerd op het vroege tekenwerk van Jijé zoals die voor het eerst waarneembaar is in zijn strip Freddy Fred (1939). Soms wordt tevens het vroege werk van tekenaars als Tillieux, Will en zelfs Franquin genoemd als bron van inspiratie voor deze stijl. Pionier van de atoomstijl is Ever Meulen (pseudoniem van Eddy Vermeulen) die in een extreem gestileerde heldere stijl voornamelijk werk leverde als illustrator. Zijn illustraties (en enkele strips) zijn een voorbeeld voor veel navolgers geweest. Een andere pionier van de atoomstijl is Yves Chaland die in een wat minder extreme stijl "atoomstrips" tekende.

Thematisch sluiten de strips aan op het optimisme en futurisme van de jaren 50 van de 20e eeuw. De tekenaars spelen met design en laten zich in hun werk beïnvloeden door meubelontwerp, architectuur, auto's, grafische kunsten. De atoomstijl wordt gekenmerkt door wat hoekige maar toch vloeiende klare lijnen met het design-decor van de jaren vijftig, naoorlogse art deco.[1] Ten opzichte van de klare lijn kenmerkt de atoomstijl zich door een meer gestileerd realisme en meer dynamiek in de tekeningen, maar de atoomstijl is moeilijk te reduceren tot één tekenstijl.

 

 

[cinco]

56 minuten geleden, Tuizentfloot zei:

duidelijke contourlijnen, heldere kleurvlakken zonder perspectiefwerking via schaduw zonder details

 

 

Zelfs Kuifje als toonbeeld van de Klare Lijn doet aan stijlbreuk voor het maanavontuur.

 

[Lük Bey]

Dat is zoiets als 'heavy metal' definiëren, mensen hebben daar precies vaak een persoonlijke mening over. 

 

Voor mij betekent het tekeningen met vaste inktlijnen die grotendeels dezelfde dikte hebben. Schaduwen zijn ook duidelijk omlijnd, arceringen etc vermijden.  

 

'Franka' van Henk Kuijpers is voor mij dus ook klare lijn, zelfs een heel extreem geval. Maar eigenlijk ook 'Clifton' of 'Chick Bill' volgens die definitie, en daar is niet iedereen het mee eens. 

 

 

[Peter Motte]

On 10/22/2020 at 6:44 PM, cinco said:

Berthet, is zijn stijl Klare Lijn?

 

 

 

Jazeker.

Er zijn wel varianten van: Berthet is realistisch. Kuifje is komisch.

Verder wordt de term nogal gemakkelijk toegepast op wie voor het weekblad Kuifje heeft gewerkt, en dan is het volgens mij niet altijd correct. Ton en Tinneke is geen klare lijn, maar dat is ten slotte Franquin.

[Peter Motte]

On 10/22/2020 at 10:05 PM, cinco said:

 

Zelfs Kuifje als toonbeeld van de Klare Lijn doet aan stijlbreuk voor het maanavontuur.

 

Waar zie jij die stijlbreuk? Ik zie duidelijk vlakken die BINNEN het vlak niet van kleur veranderen. Er zijn wel schaduwen, maar die zijn dan ook binnen het schaduwvlak puur zwart.

Kijk naar de raket: geen geleidelijk overgaan van zwart naar rood. Het is of zwart, of rood. of wit. Nooit iets ertussenin.

Het is wél mogelijk om verschillende roden te hebben in dezelfde tekeningen, maar een bepaald rood blijft altijd binnen het vlak.

Dat zie je het best in bijv. Castafiore, waar verschillende groenen in één vakje worden gebruikt voor de bomen en de struiken, maar binnen een vakje is één vlak altijd één tint groen.

[cinco]

11 uren geleden, Peter Motte zei:

Waar zie jij die stijlbreuk? Ik zie duidelijk vlakken die BINNEN het vlak niet van kleur veranderen. Er zijn wel schaduwen, maar die zijn dan ook binnen het schaduwvlak puur zwart.

Kijk naar de raket: geen geleidelijk overgaan van zwart naar rood. Het is of zwart, of rood. of wit. Nooit iets ertussenin.

 

 

Er is al een groot stijlverschil tussen de raket en de maan.

Op zich kan dat als symbolisch beschouwd worden.

Maar de maan is wat betreft schaduwen toch de meest realistisch ogende omgeving die er ooit in een Kuifje-strip is weergegeven.

Als dit nog Klare Lijn is, dan is het toch op het randje van wat Klare Lijn verondersteld is te zijn.

Dit is geen kritiek op het album. Want het maakt de impact van het verhaal des te sterker.

 

 

[Peter Motte]

Dan moet je toch eens goed kijken naar de rotspartijen in Het gebroken oor, tijdens de achtervolging tussen Kuifje en de bandieten.

Overigens is de klare lijn geknipt voor maanlandschappen; daar heb je heel sterke contrasten tussen zwart (schaduw) en wit (licht), omdat er geen atmosfeer is die wazige effecten veroorzaakt: geen wolken, geen mist, geen nevel.

Ik denk dat je het plaatje met de raket een stijlbreuk vindt, omdat als je de raket weghaalt, een heel realistische weergave krijgt, behalve die kleur van groene kaas.

Kuifje is een humoristische avonturenstrip, en daardoor vormt dat realistische beeld een beetje een tegenstelling met de algemene teneur van de reeks. Maar het blijft ingekleurd als groene kaas.

[cinco]

 

 

42 minuten geleden, Peter Motte zei:

Dan moet je toch eens goed kijken naar de rotspartijen in Het gebroken oor, tijdens de achtervolging tussen Kuifje en de bandieten.

 

 

 

Bedoel je onder andere deze rotsen?

Ik zie wat je bedoelt, maar bij het maanavontuur voelt het toch nog allemaal als een stap verder.

De groene schijn van het maanoppervlak is in het album trouwens veel lichter dan op de afbeelding in mijn vorige post.

Ik heb het net gecheckt.

[Peter Motte]

Het is een goed voorbeeld, maar ik bedoel de achtervolging per auto. Daar is het nog duidelijker.

Let eens op die boom rechtsonder in je voorbeeld.

[lukoste]

4 uren geleden, cinco zei:

 

Er is al een groot stijlverschil tussen de raket en de maan.

Op zich kan dat als symbolisch beschouwd worden.

Ik snap er niets van!

[cinco]

1 uur geleden, lukoste zei:

Ik snap er niets van!

 

Doordat hun voorkomen en hun raket in zo sterk contrast staat met het realistische maanoppervlak lijkt het alsof ze zowel letterlijk als figuurlijk van een andere wereld komen. De eenvoud en de simpele vormgeving van hun raket dat heel sterkt afsteekt tegen de onregelmatige en ruwe bovengrond van onze natuurlijke satelliet.

[cinco]

2 uren geleden, Peter Motte zei:

 

Let eens op die boom rechtsonder in je voorbeeld.

 

Ja, de schors.

 

Ik zou de consistentie doorheen de reeks eens moeten nakijken betreffende schaduwgebruik.

Die varieert toch sterk.

Bijvoorbeeld de covers van De Zwarte Rotsen.

De weergave van de rotsen in de oude versie in vergelijking met die van de herwerkte versie.

 

 

 

 

 

[TDPB]

Er zijn geen regels, he. Hergé en zijn ploeg deden waar ze zin in hadden.

[cinco]

31 minuten geleden, TDPB zei:

Er zijn geen regels, he. Hergé en zijn ploeg deden waar ze zin in hadden.

 

Ja, die benaming van de Klare Lijn en de zogezegde kenmerken van die 'stroming' zijn er achteraf maar opgeplakt.

Daarom vind ik het toch moeilijk om te bepalen wat er allemaal onder valt.

Een groot deel van jouw oeuvre bijvoorbeeld, dat is toch ook Klare Lijn? En is dat dan een bewuste keuze om in die stijl te tekenen of groeit dat organisch?

 

[TDPB]

19 uren geleden, cinco zei:

Een groot deel van jouw oeuvre bijvoorbeeld, dat is toch ook Klare Lijn? En is dat dan een bewuste keuze om in die stijl te tekenen of groeit dat organisch?

 

Zeker geen bewuste keuze. Ik ben in mijn vormende jaren heel erg beïnvloed geweest door min of meer respectievelijk: Vandersteen (natuurlijk), Hardy, Turk, Gerrit De Jager, Theo Van Den Boogaard, Hermann, Dodier. En blijkbaar kom ik dan uit bij iets dat heel dicht bij Hergé ligt.

(bovenstaand voorbeeld is overigens een variatie van mijn stijl, waarbij de houdingen en de verhoudingen van de personages net iets minder realistisch dan gewoonlijk zijn, maar bewust wat meer 'Vlaamsche strip'-achtig.)

[Tanuki]

Als ik me niet vergis, heeft Hergé de klare lijn een beetje afgekeken (of: werd geïnspireerd door) werken van Hiroshige, Hokusai en andere houtdrukkunstenaars. Rechtstreeks, of onrechtstreeks aangezien ook Van Gogh, Toulouse-Lautrec, Monet,... daar de mosterd haalden.

Mogelijk, als je twijfelt, moet je eens vergelijken met dergelijke werken en kom je er dan uit. Ik denk dat vooral de duidelijke inktlijnen, effen kleurvakken en volle schaduwen in plaats van arceringen de klare lijn kan definiëren.

 

Onder de golf voor de kust van Kanagawa, Katsushika Hokusai

 

Drie bekende schonen, Utamaro

[TDPB]

Hergé heeft De Klare Lijn niet uitgevonden, he. Zijn tekenstijl was ook maar een verderzetting van wat hij bij andere tekenaars zag.

alain saint-ogan bijvoorbeeld

 

 

of Émile-Joseph-Porphyre Pinchon

 

[Peter Motte]

On 10/25/2020 at 4:01 PM, TDPB said:

Er zijn geen regels, he. Hergé en zijn ploeg deden waar ze zin in hadden.

 

Nou, nee hoor.

De bedoeling was dat de tekeningen duidelijk en snel herkenbaar waren. Er werd gestreefd naar eenvoud en helderheid in de beeldherkenning.

Er werd ook gestreefd naar sterke communiceerbaarheid en vloeiendheid van de leesbaarheid.

De regels ontwikkelden zich geleidelijk.

Een ervan is dat de stand van de mond van de personages altijd overeenkomt met de stand die  hij heeft als ze de laatste klank in de tekstballon uitspreken. In vertalingen gaat dat natuurlijk verloren. Dat impliceert ook dat je eerste de tekst leest, en dan het plaatje bekijkt.

Een andere regel is dat in een hokje de beweging altijd van links naar rechts gaat. Dat zorgtt ervoor dat de landing op het eiland in Vlucht 714 sterk in beeld is gebracht.

Ze deden niet zomaar wat, maar het kostte veel tijd om te ontwikkelen.

 

De grote verschillen tussen de albums ontstaan ook door de lange tijdsspanne tussen de eerste platen - 1929 - en de laatste: 1976 (Kuifje en de Picaro's:: dat is bijna 50 jaar.

In die periode is er een voortdurende ontwikkeling van druktechnieken, uitgeeftechnieken en redactionele wijzigingen. In Kuifje in Amerika wordt er nog wat de draad gestoken met negers (Kuifje denkt dat hij Bobby hooirt blaffen, en het blijfkt een huilende zwarte baby te zijn - nu wordt dat veroordeeld wegens racisme, maar je moet eigenlijk een racist zijn om het te merken - dus wie veroordeelt dat eigenlijk? - terwijl Cokes in voorraad juist een aanklacht is tegen slavenhandel.

 

Maar één ding is zeker: ze deden niet zomaar wat.

[Peter Motte]

22 hours ago, TDPB said:

Hergé heeft De Klare Lijn niet uitgevonden, he. Zijn tekenstijl was ook maar een verderzetting van wat hij bij andere tekenaars zag.

 

De stijl werd in de jaren 20-30 ook veel gebruikt voor illustratoren van tijdschriften, maar de sterkste voorloper vind ik de 19e-eeuwse kunstenaar Monroe C. Beardsley

Zijn tekeningen zijn geweldig. Super. Strak utopische ideaalbeelden. Helder. Duidelijk. Zonder twijfels. Geen verwarring.

Het heeft lang doorgeleefd in de utopische sf.

 

[Timothy van Damme]

1 uur terug, Peter Motte zei:

Maar één ding is zeker: ze deden niet zomaar wat.

 

Dat beweert hij ook niet. Hij zegt dat Hergé en zijn ploeg deden waar ze zin in hadden en dat daar geen vaste regels aan verbonden waren. Dat betekent niet dat ze in het wilde weg inkt op een papier gooiden.

[Peter Motte]

Wat betekent het dan wel?

De vraag is wat de klare lijn is.

[TDPB]

5 uren geleden, Peter Motte zei:

De regels ontwikkelden zich geleidelijk.

Een ervan is dat de stand van de mond van de personages altijd overeenkomt met de stand die  hij heeft als ze de laatste klank in de tekstballon uitspreken. In vertalingen gaat dat natuurlijk verloren. Dat impliceert ook dat je eerste de tekst leest, en dan het plaatje bekijkt.

Een andere regel is dat in een hokje de beweging altijd van links naar rechts gaat. Dat zorgtt ervoor dat de landing op het eiland in Vlucht 714 sterk in beeld is gebracht.

 

Jij schrijft ook maar gewoon wat in je hoofd opkomt, he.

Sla gelijk welk Kuifje-album open en je zal genoeg prentjes tegenkomen waarin de beweging van rechts naar links gaat. Je moet de albums niet eens openslaan. Aan de covers heb je al genoeg. (wat wel zo is, is dat als je een aantal prentjes na elkaar hebt waarin mensen lopen of zich op een andere manier voortbewegen, het beter is als ze van links naar rechts bewegen omdat de beweging dan van prentje naar prentje verder gaat).

 

En de stand van de mond. Denk je echt dat tekenaars daar rekening mee houden? Hergé tekende Kuifje met een drietal mondstanden: een o-vorm, een streepje en een lachje. Veel verschillende klanken kan je daar niet mee uitbeelden.

[TDPB]

2 uren geleden, Peter Motte zei:

Wat betekent het dan wel?

De vraag is wat de klare lijn is.

Het antwoord staat in de tweede post van deze draad.

[cinco]

Zijn deze verhalen in de stijl van B&M ? De covers geven in ieder geval die vibe.

 

 

 

[Rik]

Als de dialogen lang en uitgebreid zijn in deze strips dan komt het aardig in de buurt

[cinco]

31 minuten geleden, Rik zei:

Als de dialogen lang en uitgebreid zijn in deze strips dan komt het aardig in de buurt

 

een voorbeeld van enkele pagina's:

 

[TDPB]

 

Doet me qua tekenstijl wat denken aan deze strip die in 1952 in Ons Volkske werd gepubliceerd. Alleen was de auteur daarvan de 13-jarige Jan Hamart.

[Hamirubi]

20 minuten geleden, TDPB zei:

 

Doet me qua tekenstijl wat denken aan deze strip die in 1952 in Ons Volkske werd gepubliceerd. Alleen was de auteur daarvan de 13-jarige Jan Hamart.

 

Please, eloborate on that!

 

 

[TDPB]

3 uren geleden, Hamirubi zei:

 

Please, eloborate on that!

 

 

Veel meer weet ik daar niet over. In het begeleidende artikel bij die eerste pagina stond ook nog dat Jan in Brussel woonde en iedere donderdagnamiddag les kreeg van Jacques Laudy en dat hij heel blij was met wat hij daar leerde. Die jongen had duidelijk talent maar ik ben zijn naam nooit meer ergens anders tegen gekomen.

[cinco]

4 minuten geleden, TDPB zei:

Veel meer weet ik daar niet over. In het begeleidende artikel bij die eerste pagina stond ook nog dat Jan in Brussel woonde en iedere donderdagnamiddag les kreeg van Jacques Laudy en dat hij heel blij was met wat hij daar leerde. Die jongen had duidelijk talent maar ik ben zijn naam nooit meer ergens anders tegen gekomen.

 

Dus deze persoon heeft nooit iets verders in strips gedaan?

[TDPB]

15 minuten geleden, cinco zei:

 

Dus deze persoon heeft nooit iets verders in strips gedaan?

Geen idee. Misschien onder een andere naam?

[cinco]

Voor 13-jarige leeftijd is dat wel uitermate goed.

Er zijn natuurlijk nog wel wat onjuistheden qua perspectief en die tekening waarin het figuur de trap afgaat voelt qua beweging ook wat houterig, maar los daarvan is het een ontzettend sterke plaat.

[cinco]

Zou je trouwens kunnen stellen dat juist perspectief in de klare lijn belangrijker is dan in andere stijlen?

(dus dan hebben we het niet over de atoomstijl natuurlijk)

[TDPB]

24 minuten geleden, cinco zei:

Zou je trouwens kunnen stellen dat juist perspectief in de klare lijn belangrijker is dan in andere stijlen?

(dus dan hebben we het niet over de atoomstijl natuurlijk)

perspectief én houdingen en verhoudingen. Het moet allemaal juist zitten

[cinco]

2 minuten geleden, TDPB zei:

perspectief én houdingen en verhoudingen. Het moet allemaal juist zitten

 

In een klare lijn lijkt mij dat toch nog sterker naar voren te komen.

Vergelijk het met schilderstijlen waar afhankelijk van de stijl afwijking van de werkelijkheid groter of kleiner kan/mag zijn.

 

[Retardi]

Op 22/10/2020 om 18:44, cinco zei:

Is mij niet altijd duidelijk.

Atoomstijl voelt als een afgeleide van de Klare Lijn.

Sommige van de Vlaamse reeksen toch ook wel.

Berthet, is zijn stijl Klare Lijn?

 

 

 

Bij de Atoomstijl heb ik altijd het idee dat het enige verschil het gebruikte pennetje is. Het oogt allemaal wat schuiner, meer designachtig.

[Peter Motte]

Andreas heeft eigenlijk ook zijn variant van de klare lijn ontwikkeld.

Je ziet hem in het eerste album van Rork verschuiven van realisme naar klare lijn.

 

[cinco]

18 uren geleden, TDPB zei:

perspectief én houdingen en verhoudingen. Het moet allemaal juist zitten

 

War vind je van de aanpak bij Meneer Johan?

 

 

 

[TDPB]

19 uren geleden, cinco zei:

 

In een klare lijn lijkt mij dat toch nog sterker naar voren te komen.

Vergelijk het met schilderstijlen waar afhankelijk van de stijl afwijking van de werkelijkheid groter of kleiner kan/mag zijn.

 

Ik had het over de klare lijn. Er zijn genoeg stijlen waarbij dat allemaal niet zo nauw steekt. Denk bijvoorbeeld aan Franquin of Uderzo. Of dingen zoals Biebel of Dommel of Mooie Navels of Titeuf enz...

Eigenlijk is de klare lijn gewoon een extreem uitgepuurde realistische stijl.

 

 

1 uur terug, cinco zei:

 

War vind je van de aanpak bij Meneer Johan?

Meneer Johan is voor mij geen klare lijn.